طفیلی انگاری مدرسه در نظام حکمرانی کشور

معاونت راهبردی رییس جمهور در جدیدترین گزارشش چالش ها و مسائل نظام آموزش و پرورش ایران را مورد بررسی قرار داده است.

معاونت راهبردی رییس جمهور در جدیدترین گزارشش چالش ها و مسائل نظام آموزش و پرورش ایران را مورد بررسی قرار داده است. این گزارش بر مسائلی تمرکز دارد که در پژوهشها و تجارب بین المللی به عنوان نقطه عزیمت تغییر مورد تأکید قرار گرفته است. پیش از پرداختن به مسائل ابتدا مروری کوتاه بر مهمترین شاخصهای سنجش عملکرد دانش آموزان ایرانی خواهیم داشت.سپس در چهارچوبی سیستمی به توصیف اساسی ترین آمار و اطلاعات مرتبط با کیفیت آموزش خواهیم پرداخت.

بر اساس این گزارش نظام آموزش و پرورش ایران با چالش ها و مسائل عمده زیر مواجه است:

الف)  در زمینه تأمین نیازهای مدرسه و ایجاد  شرایط یاددهی-یادگیری با کیفیت با مسائل زیر مواجهیم:

کاهش 50 درصدی سهم بودجه آموزش و پرورش در 30 سال گذشته: سهم آموزش و پرورش از بودجه کشور در مقایسه با دهه هفتاد، از 20 درصد به کمتر از 10 درصد کاهش یافته است. در حال حاضر در عمده کشورهای جهان 15 تا 20 درصد از بودجه عمومی به آموزش وپرورش اختصاص دارد.

•  استخدام 40% درصد معلمان بدون گزینش: بر اساس آخرین آمار، از 750 هزار معلم جذب شده در 14 سال گذشته نزدیک به 300 هزارنفر (40درصد) بدون گزینش وآموزش لازم جذب مدارس شده اند. این فاجعه استخدامی با فشارها و قانونگذاریهای نادرست مجلس به خصوص در ابتدای دهه 90 اتفاق افتاده است.
• 69 درصد معلمان آموزش حداقلی لازم را  ندیده اند: براساس آخرین آمار، از 750 هزار معلم جذب شده در 14 سال گذشته تنها یک سوم از آنها (250 هزارنفر) آموزشهای لازم در حوزه معلمی را دریافت کرده اند. سایرین (بالغ بر 500 هزارنفر) با آموزشهای یک یا چند ماهه کم کیفیت که عمدتاً به صورت مجازی انجام شده است به کلاس درس وارد شده اند.
•  60 درصد دانش آموزان فاقد آموزش پیش دبستان: یکی از مهمترین راهکارهای کاهش افت تحصیلی و نابرابری میان طبقات آموزشی، گسترده ساختن آموزش پیش دبستانی رایگان است. متأسفانه پوشش پیش دبستانی در سال های اخیر نزدیک به 40 تا 50 درصد بوده است. سرمایه گذاری دولت در سال های گذشته در این زمینه کمتراز 0/2 همت بوده است.
• 40 درصد کاستی در زمان آموزش: زمان آموزشی مدارس ابتدایی با احتساب تعطیلی های غیرمترقبه کمتر از600  ساعت در سال است.  در حالی که استاندارد این رقم در دنیا 900 تا 1000 ساعت است. مدارس ایران نیاز به اضافه شدن حداقل 30 روز اضافی آموزش دارند تا این شکاف پر شود.
• برنامه درسی سنتی و مدرسه بدون عاملیت: مجموع شرایط بالا در کنار عدم سیاستگذاری درست در حوزه برنامه درسی و مدیریت مدرسه باعث شده است شیوه های سنتی آموزشی در مدرسه رایج باشد و مدیران و معاونان مدرسه نیز بیشتر به تدارکاتچی تبدیل شوند.

ب) در سطح مدیریت کلان سازمانی آموزش وپرورش دچار مشکلات زیر است:

–  ساختار قدیمی وزارتخانه و به خصوص عدم ارتباط ارگانیک بخشهای مسئول در تربیت معلمان، آموزش دانش آموزان و برنامه درسی

–  ظرفیت محدود برای حضور نیروهای نخبه و جوان در سطوح مدیریتی و برنامه ریزی وزارتخانه و بسته بودن دربهای آن به روی افراد نخبه داخل و خارج دستگاه.

– تمرکزگرایی شدید در برنامه ریزی و مدیریت و مشارکت محدود استانها، مناطق  و مدارس در تصمیمات

–  ساختار سلب آموزش متوسطه و عدم آمادگی آموزش و پرورش برای پاسخ به نیازهای جدید

– فقدان شفافیت و نظام پایش و ارزیابی مؤثر سازمانی