نشست انتقال تجربه با موضوع خیررسانی آگاهانه و اثربخش با عنوان «راستا؛ خیر موثر» برگزار شد
نشست انتقال تجربه با موضوع خیررسانی آگاهانه و اثربخش با عنوان «راستا؛ خیر موثر» ۱۹ اسفندماه سال جاری در فرهنگسرای جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد.
احمد میدری عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران در نشست انتقال تجربه با موضوع خیررسانی آگاهانه و اثربخش با عنوان «راستا؛ خیر موثر» که در فرهنگسرای جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، اظهار کرد: باتوجه به اینکه در شهرهای مشهد، قم و شیراز بیشترین بچه‌های معلول ایران در مراکز نگهداری می‌شوند، باید به علل آن توجه کرد. علل آن این است که اکثر خانواده‌هایی که فرزند معلول دارند، به شهرهای زیارتی ایران سفر می‌کنند تا عنایت ائمه معصوم شامل حال آنها شود و بعد از مدتی مراکز نگهداری از آنها مراقبت می‌کند.
وی تصریح کرد: این امر مسئله‌ای است که برای آن راهکارهای متفاوتی ذکر می‌شود؛ یکی از راهکارهایی که برای جلوگیری از این امر بیان می‌شود این است که زوجین در هنگام ازدواج آزمون‌های غربالگری انجام دهند تا از صحت این امر آگاه شوند. البته لازم به ذکر است که چند سال در تلاش بوده‌ایم که این کار را به اکثر مراکز تعمیم دهیم و آن را به رویه ملی تبدیل کنیم زیرا این امر از سال ۱۳۸۳ در مجلس تصویب شده بود اما بعد از گذشت ده سال اجرایی نشده بود، بنابراین باتوجه به اقدامات و تمیهدات انجام شده در سال ۱۳۹۶ این قانون اجرایی شد.
میدری بیان کرد: در ایران سالانه حدود ۲۵ هزار کودک معلول متولد می‌شود که طی آزمایشات غربالگری برخی از آنها را می‌توان کنترل کرد، اما متاسفانه بعد از مدتی که سیاست‌مداران عوض شدند، این قانون را لغو کردند و اجرای آن صورت نگرفت. این تغییر سیاستی را می‌توان با عنوان فقر سیاستی نام‌گذاری کرد؛ زیرا سیاستها باتوجه به سلیقه سیاست‌گذاران تغییر می‌کند و به نظر آحاد جامعه توجهی نمی‌شود.
عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران گفت: به نظر من بزرگترین امری که به عنوان کار خیر باید به آن توجه شود، همین موضوع است زیرا باید تلاش کنیم تا بتوانیم راه‌حلی ارائه دهیم تا سیاست‌های موثر و پایدار را در کشور دارا شویم. در برخی از کتابها که با مضمون کار خیر نوشته شده است، این موضوع بیان شده که دو سوم افرادی که کار خیر انجام می‌دهند، نمی‌دانند که این کار خیر آنها چه اثربخشی‌ای در جامعه به دنبال دارد. البته این امر تنها در خصوص خیران صدق نمی‌کند و سیاست‌مداران هم از این موضوع غافل هستند.
وی عنوان کرد: خیر سیاستی این است که افرادی که در سیستم اداری هستند تلاش کنند تا مشکلات سیاستها را درست کنند و جامعه را به نحو خود تغییر دهند؛ زیرا آنها مهمترین خیران هستند و خیری که یک سیاست‌مدار می‌تواند انجام دهد اثربخشی بسیار بیشتری نسبت به خیران غیر اداری دارد. حال باید برای تعمیم سازی آن تلاش کنیم.
تا رفتار دولت تصحیح نشود، بسیاری از مشکلات ما رفع نخواهد شد
میدری ادامه داد: دولت ایران امسال ۲۸۰ هزار میلیارد تومان برای آموزش و پرورش هزینه کرده است. همچنین خیرینی که در خصوص آموزش و پرورش فعالیت می‌کنند امسال حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان برای مدرسه‌سازی اختصاص داده‌اند. این ۱۰ هزار میلیارد تومان مبلغ چشمگیری است اما در مقایسه با هزینه کل آموزش و پرورش تنها ۴ درصد این رقم است، پس باتوجه به این ارقام متوجه می‌شویم که کمک‌های مردمی در مقایسه با ارقام دولتی بسیار ناچیز است فلذا تا رفتار دولت تصحیح نشود، خیلی از مشکلات ما حل نخواهد شد.
عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران ابراز کرد: در ایران خیلی از انسانها گمان می‌کنند که رفتار دولت را نمی‌توانند تغییر دهند اما این باور، بسیار باور اشتباه و غلطی است زیرا مراکزی در دنیا وجود دارد که صاحبان نظر در آنجا جمع شده و برای حل و تغییر سیاست‌های دولت خود، راه‌حل ارائه می‌دهند. ایران هم می‌تواند این کار را انجام دهد تا در خیر سیاستی مردم هم شریک شوند؛ به عنوان مثال ایران یکی از 6 کشوری است که به فرزندانی که مادر ایرانی و پدر غیرایرانی دارد، شناسنامه نمی‌دهد اما در چندسال گذشته طی اقدامات انجام شده برای این فرزندان شناسنامه صادر شده است؛ در این امر با همت برخی از مسئولین و آحاد جامعه حدود 70 هزار کودک شناسنامه گرفتند و مجوز ورود به مدرسه را دارا شدند.
وی اضافه کرد: البته باید توجه داشت که بزرگترین پولشویی‌های دنیا در موسسات خیریه انجام می‌شود اما طبق قانون اداره دارایی این موسسات نمی‌توانند به صورت کامل عملکرد خود را برای آحاد جامعه شفاف‌سازی کنند. بنابراین دولتها باید در این امر هوشیار باشند تا شفاف‌سازی برای آنها به نحو احسنت انجام شود.
خیرین جایگاه خوبی در دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد دارند
عبدالله بهرامی، در نشست انتقال تجربه با موضوع خیررسانی آگاهانه و اثربخش با عنوان «راستا؛ خیر موثر» که در فرهنگسرای جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، اظهار کرد: انجام کار خیر درون همه هست. خداوند در قرآن هیچ کسی را از کمک به دیگران منع نکرده است و اگر کسی کمک نکند، در پیشگاه خداوند مسئول است. خدا در قرآن می‌گوید که به دیگران کمک کن تا گره از زندگی خودت باز شود. خدا انسان را در مسیر کار خیر و نیکی قرار می‌دهد.
رئیس هیأت مدیره موسسه میزبانان خورشید ادامه داد: کمک موثر من وقتی انجام شد که سال 65 رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد شدم. بیمارستان شیخ تعطیل بود و شروع به درست کردن آن کردیم. این بیمارستان بعد از 2 سال فعال‌ترین بیمارستان اطفال کشور شد. بعد از مدتی بیمارستان اکبر را افتتاح کردم و این کار باعث شد تا خیرین دیگر برای فعالیت، بیایند. فردی پیش من آمد و گفت 800 میلیون تومان برای هزینه بیمارستان امام رضا(ع) می‌خواهم اهدا کنم. به او راهکار دادیم که زمین بیمارستان امام رضا (ع) را فراهم کند.
بهرامی افزود: خیرین جایگاه خوبی در دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد دارند. زمانی که من معاون وزیر بودم، تعدادی از پزشکان ایرانی از آمریکا پیش من مراجعه کردند و گفتند شرط ما این است که در فرودگاه ایران ما را اذیت نکنند. این افراد را آوردیم و برای کشور کلی خدمات دادند. بیمارستان‌های شیخ، اکبر، امداد و… را ساختیم و در این بین با خیرین از کشورهای دیگر آشنا شدیم.
بهرامی گفت: در سال 1392 با کمک آقای عباسی گروه میزبانان خورشید را راه‌اندازی کردیم که موسسه نیکوکاری است و به بیماران کمک می‌کند. ما سعی کردیم در این گروه، تجهیزات بیمارستان‌ها را تهیه کنیم و امیدواریم گروهی بالای 10 تا 15 هزار نفر خیر داشته باشیم. همچنین به دولت برای ایده‌پردازی کمک می‌کنیم و امیدواریم بتوانیم ایده‌های دیگری که برای دانشگاه علوم پزشکی مشهد داشتیم و اکنون متوقف هستند، اجرا کنیم و روزی تمام مشکلات که از بی‌عدالتی است، رفع شود.
دیگردوستی بهترین شکل کمک کردن است
مهدی فیضی ستادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه دیگردوستی موثر یک جنبش جهانی است، عنوان کرد: این جنبش سال‌هاست شروع شده، البته در ایران هنوز در آغاز خود قرار دارد. این جنبش دنبال شواهدی می‌گردد که نه فقط کمک کنیم، بلکه چگونه به بهترین و موثرترین شکل کمک کنیم.
فیضی بیان کرد: بین آدم‌ها از نظر دریافت کمک هیچ تفاوتی وجود ندارد. ما باید بین آدم‌ها بی‌طرف باشیم و نگاه نکنیم که دریافت‌کننده کیست و بر مبنای آن موثرترین کار را انجام دهیم. ما باید منفعت همه گروه‌ها را در نظر بگیریم و سوگیری خاصی نداشته باشیم.
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اقتصاد نیکوکاری عنوان کرد: شاید در ابتدا ترکیب نامتجانس به نظر برسد. وقتی از اقتصاد صحبت می‌کنیم، مخاطب ما آدم‌های خودخواه هستند اما در دنیای واقعی عرضه و تقاضایی برای کمک است. ما اقتصادی‌ها یاد گرفتیم که بگوییم هرجا عرضه و تقاضایی است، بازاری وجود دارد. وقتی در اقتصاد بازار داریم، یک معیار به نام کارایی وجود دارد که می‌سنجیم کدام بازار خوب و کدام بد است.
وی با اشاره به اینکه موثر بودن باید در چارچوب تعریف شود، تصریح کرد: اگر من وسواس و دغدغه موثر بودن را داشته باشم، گاهی این وسواس باعث می‌شود که کمک نکنم. در رویکرد موثر، شاید موثر بودن جایی است که دسترسی فیزیکی به آن نداریم و هیچ‌وقت نمی‌بینیم نتیجه آنچه انجام دادیم چه شد. نبود این چرخه بازخورد بین خیر و اتفاق خوب باعث می‌شود خیر حس خوب و بازخورد نگیرد و شاید کمتر کمک کند.
فیضی افزود: باید توجه کنیم خیر حس خوبی از کمک خود داشته باشد. گاهی این موثر بودن باعث می‌شود احساس خوب فدا شود. ما در نگاه موثر بودن به دنبال بهترین مکان تأثیر می‌گردیم. این انسان‌دوستی تلسکوپی است و این خطر را دارد که شاید از نزدیکان، حاشیه شهر و همسایگان خود غافل شویم با این توجیه که به طور مثال در گوشه آفریقا موثرتر خواهیم بود.
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد گفت: مقایسه حوزه‌های مختلف نوع‌دوستی در عمل کار دشواری است. ما دو مدل نوع‌دوستی داریم که یکی دیگردوستی محض یا اخلاقی است که فرد بدون چشم‌داشت کار انجام می‌دهد و دغدغه دیده شدن ندارد. آن سر طیف نیز فرد کاری می‌کند که بقیه ببینند. ما در دیگردوستی موثر باید حواسمان باشد از کدام نقطه طیف صحبت می‌کنیم.
وی ادامه داد: این دو متفاوت هستند؛ زیرا کسی که دغدغه دیده شدن ندارد برایش سخت است به موثر بودن فکر کند اما کسی که دغدغه دیده شدن دارد برایش آسان‌تر است دنبال موثر بودن باشد. ما بحثی به نام مسئولیت اجتماعی داریم که در مسئولیت اجتماعی باید دنبال سود، مردم و زمین باشیم. این همان چیزی است که می‌توان در مورد نوع‌دوستی موثر به آن توجه کرد.
فیضی خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین انتقاداتی که به کمک موثر وجود دارد و کمتر به آن پرداخته شده، معضل ناهماهنگی است. اگر تک تک ما از زاویه خودمان موثرترین کمک خیر را انجام دهیم هیچ تضمینی نیست از بالا که نگاه می‌کنیم موثرترین کمک‌ها انجام شده باشد.
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد: صرفا توصیه به افراد که دنبال موثرترین شیوه کمک باشند، کمک‌کننده نیست، بلکه هماهنگی بین کمک‌ها نیز لازم است. این معضل ما در سطح کلان است که به طور مثال کمیته امداد و بهزیستی یا همه به یک نفر کمک می‌کنند یا به یک نفر هیچ کس کمک نمی‌کند و ناهماهنگی اتفاق می‌افتد.
وی با بیان اینکه در ایران کمک موثر به یک معنا بحث لاکچری بوده و به یک معنا نیز مهم است، عنوان کرد: به این معنا مهم است که باید دنبال یک گام موثرتر بودن باشیم نه بهترین موثر بودن؛ زیرا امری محال است که چند دلیل دارد. اول اینکه خیریه‌ها برنامه مشخص و مدون ندارند که چه کاری انجام دهند. خیریه‌ها در دنیا تخصصی هستند، بنابراین مهم است بدانند چه هدف و برنامه‌ای دارند.
فیضی افزود: دوم اینکه داده داشته باشند. هنوز در ایران راه زیادی مانده که به موثر بودن از لحاظ خیرین نگاه کنیم؛ زیرا این موارد را نداریم. شفافیت مالی نیز در این زمینه مهم است. سازمانی می‌خواهیم که خیریه‌ها را رتبه بندی کند اما این سازمان را نداریم. البته در تهران اقداماتی در این زمینه انجام شده که اطلاع‌رسانی نشده است.
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: خیر باید بداند که دوره کمک شهودی تمام شده و باید بپذیرد همه تلاش‌هایی که انجام می‌دهد ممکن است چندان هم موثر نباشد. فراتر از نیت‌های خوب نیازمند شواهد هستیم که آن نیت‌های خوب منجر به عمل‌های خوب شده است. این مسیری جهانی بوده و ما نیز باید این مسیر را طی کنیم.
وی ادامه داد: امروز بیش از همیشه موثر بودن مهم بوده؛ زیرا تقاضا برای کمک خیرین بیش از همیشه است و از طرف دیگر عرضه کمک خیریه بسیار کمتر شده، بنابراین تعادل کمک خیریه نسبت به سال‌های قبل وضعیت خوبی ندارد، به همین دلیل در این شرایط موثر بودن بسیار مهم است.
با اقدامات کوچک هم می‌توان شرایط جامعه را تغییر داد
هدی پیروی، در نشست انتقال تجربه با موضوع خیررسانی آگاهانه و اثربخش با عنوان «راستا؛ خیر موثر» که در فرهنگسرای جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، اظهار کرد: تمامی ما وجه مشترکی داریم که آن ایفای نقش در زندگی، خانه و… است، هرکدام از این نقشها علاوه بر اینکه اختیاراتی به ما می‌دهد، مسئولیت‌هایی را هم برای ما به ارمغان می‌آورد که ایده دیگردوستی و رویکرد اخلاق‌مدارانه در همین نگاه مسئولانه خود را نشان می‌دهد.
وی بیان کرد: بین دو مفهوم زیستن و مردن تفاوتی وجود دارد که باید به آن توجه کنیم تا متوجه شویم که نقش انسانی خود را در کدام یک از این مفهوم‌ها باید جستجو کنیم. در هنگام سختی‌ها می‌توانیم در مورد خودمان بگوییم که لحظه‌های دشوار زندگی پارامترهای شخصیت ما را تغییر داده و انسانیت را در درون ما متبلور کرده است.
این کارآفرین تشریح کرد: اگر بخواهیم برداشتی از کتاب دیگر دوستی موثر نوشته پیتر سینگر داشته باشیم، می‌توانیم این دو نکته را بیان کنیم که ما تنها نیستیم و دیگران در زندگی ما وجود دارند و دومین مورد هم این است که برای داشتن زندگی اخلاقی باید تلاش کنیم تا بهترین خودمان باشیم و بهترین کاری را که در دانش، مهارت، زبان و.. یاد داریم، به نمایش بگذاریم.
وی عنوان کرد: برخی از انسانها فکر می‌کنند که حتما باید اقدامات بزرگی صورت گیرد تا تغییراتی در شرایط فرهنگی اجتماعی نمایان شود، اما این دیدگاه، تفکر درستی نیست و با اقدامات کوچک هم می‌توانیم در شرایط جامعه تغییری ایجاد کنیم و موثر عمل کنیم. ما می‌توانیم با ایجاد فرهنگ، آموزش و تشکیل موسسه‌های خیریه برخی از معضلات را کاهش دهیم؛ به عنوان مثال یکی از این مشکلات مشکل رفع گرسنگی است، باید همه باهم دست به دست هم دهیم و الگوی مصرف غذای خود را تصحیح کنیم تا از این حد از اسراف جلوگیری نماییم. بنابراین باید هرکدام با توجه به مسئولیت‌های فردی خود، در این امور تاثیرگذار باشیم.
پیروی ادامه داد: علاوه بر مسئولیت‌های فردی نهادها و شرکتها مسئولیت‌هایی در قبال نقش‌های اجتماعی خود دارند که باید مسئولیت خود را به نحو احسن انجام دهند. برخی از مسئولیت‌های آنان شامل پایبندی به اصول معنوی و اخلاقی، پایبندی به محیط زیست، پایبندی به فرصت‌های شغلی برابر در جامعه، رسیدگی به حداقل
نیازهای کارکنان خود و احترام به حقوق انسانی می‌شود. شرکتها و سازمان‌ها قبل از رسیدگی به مسئولیت‌های بشردوستانه، سه مسئولیت عمده مهم را دنبال می‌کنند، که اینها شامل مسئولیت‌های اقتصادی، تامین نیازهای حقوقی و مسئولیت‌های اجتماعی است. بعد از رسیدگی به این موضوعات نهادها می‌توانند در مسئولیت بشردوستانه خود قدم بگذارند، اصل اول این مسئولیت رعایت قانون و حمایت از قانون است.
مدیرعامل گروه علمی صنعتی خراسان رضوی عنوان کرد: بنابراین موارد تمامی ویژگی‌های یک شرکت می‌تواند تاثیر خوبی در ایفای نقش اجتماعی و بشردوستانه انسانها داشته باشد. موسسه‌ای در کشور وجود دارد که با عنوان آگاپه نام‌گذاری شده است و در آن به زمینه‌های بشردوستانه توجه ویژه‌ای کرده است. فلذا باید توجه داشت که اقدامات بشردوستانه ما صرفا به کارهای خیر تعمیم نمی‌یابد و مصداق‌های دیگری هم دارد. مرحوم دکتر شریعتی از زندگی تعبیر ویژه‌ای دارد و بیان می‌کند: مفهوم زندگی شامل نان، آزادی، فرهنگ، ایمان و دوست‌داشتن می‌شود.
وی اضافه کرد: مفهوم اول نان است که در مجموعه آب پاک، نان پاک، خاک پاک و هوای پاک قرار می‌گیرد که در کشورهای درحال توسعه کم‌وبیش این مفهوم‌ها از دست رفته است. بنابراین اولین پیشنیاز زندگی انسان که همین نان است درحال فروپاشی است، باتوجه به این امر وظیفه ما به عنوان یک نهاد این است که از محیط زیست حمایت و مراقبت کنیم تا نیازهای زندگی خود و دیگران را بتوانیم تامین کنیم. فلذا باتوجه به این اوامر نقش انسان در مسئولیت‌های بشردوستانه شفاف است اما باید برای شرکتها و نهادها آموزش و آگاهی پیدا کنیم.
دیدگاهتان را بنویسید